MENOPOZ

MENOPOZ VE TANIMI Menopoz son adet tarihinden sonra 12 ay ge�mesi ile meydana gelen durum olarak tarif edilebildiği gibi, bir kadının doğurganlık ya da detin kalıcı olarak son bulması durumuna verilen addır. Menopoz tıbbi bir hastalık değil, doğal bir biyolojik s�re�tir. �yle olsa bile, menopozun fiziksel ve duygusal belirtileri bayanın uykusunu bozabilir, �z�nt� duygularını harekete ge�irerek en azından dolaylı olarak enerji kaybına neden olmaktadır. Hormonsal değişiklikler, menopoz fiziksel belirtilere neden olur ancak menopozal ge�iş ile ilgili yanlış inan�lar duygusal olan duygular bakımından kısmen sorumluluğu vardır. Menopoz sonun yakın olduğu anlamına gelmez bu bir yanlış inanıştır, kadının bu durumda dahi yaşanacak ya da hayatın yaklaşık yarısı kadar alınacak yol olduğu unutulmamalıdır. İkinci �nemli madde ise menopoz sizin kadınlığınızın sonu ve cinselliğinizin s�nd�ğ� anlamına da gelmez. Aslında bakarsanız bu d�nemlerde kadın, gebe kalmama gibi bir endişesi bulunmadığından daha da �zg�r davranabilir diyebiliriz. En �nemlisi, menopoz yaşayan bir kadınsanız ve bir takım ciddi olduğunu d�ş�nd�ğ�n�z bir takım belirtiler yaşıyorsanız tedavi almak i�in teredd�t etmemelisiniz. Bir�ok tedavi �zellikle de hormon tedavileri hemen hemen her kadın i�in kullanılabilir olup, yaşam kalitesini ayarlamaya yardımcı olmaktadır. MENOPOZ AŞAMALARI Menopozal ge�iş aylar ve yıllar i�inde oluştuğu i�in menopoz bazı aşamalara b�l�nm�şt�r: Perimenopoz: Menopoz �ncesi d�nem olarak da adlandıracağımız bu d�nemde adet kanamaları olsa dahi sizde menopoz belirtileri ve bu belirtilerin yaşanmaya başladığı zamandır. Bu dilimde sizin hormon d�zeyleriniz artmış olabilir ya da dengesiz bir şekilde d�şebilir, sıcak basmaları ve diğer belirtiler olabilir. Perimenopoz 4-5 yıl veya daha uzun s�rebilir. Bu s�re zarfında hala hamile kalmak m�mk�nd�r fakat bu olduk�a d�ş�kt�r. Postmenopoz: Son d�neminizden bir kez 12 ay ge�ti ise genel bağlamda menopoz ulaştınız demektir. Senin yumurtalıkların daha az �strojen ve hi� progesteron �retmez ve yumurta salınımı meydana gelmez. SEMPTOMLAR Teknik olarak, �oğu kadında son menstr�al periyottan bir yıl kadar adet g�r�lmemesi “menopoz” belirtisi olarak kabul edilir. Genelde menopozun ortalama yaşı 50-55 yaşları arası değişebilmektedir. Bu sınır kişinin biyolojik yapısına bağlı olarak uzayabilmekte ya da kısalabilmektedir. Menopoz belirti ve bulguları, �oğu kez, son d�nemin bir yıllık yıld�n�m� �ncesinde g�r�n�r. Bunlar şunlardır: D�zensiz d�nemler Doğurganlık azalmıştır Vajinal kuruluk Sıcaklık alevlenmeleri Uyku bozuklukları Karın yağının artması Sa� inceltme Memelerde dolgunluk kaybı BİR DOKTORA G�R�NMEK İ�İN NEDENLERİNİZ Menopoza giden yıllarda (perimenopoz) ve menopoz sonrası yıllarda (menopoz) koruyucu sağlık hizmetlerinin yanı sıra, yaşlanma ile meydana gelebilecek sağlık koşullarının bakımı i�in doktorunuza g�r�nmek �nemlidir. Eğer menopoz sonra vajinadan kanama varsa mutlaka doktora başvurun. Eğer adet zamanınız geldi, ge�iyorsa ve menopoz başladığından emin değilseniz, sizin hamile olup olmadığınızı belirlemek i�in doktorunuza g�r�nmenizi tavsiye ediyoruz. Doktorunuz hastalığın tarih�esini araştırmak i�in pelvik muayene ya da bir gebelik testi yapabilir. MENOPOZ NEDENLERİ NELERDİR? Menopoz nedenleri şunlardır: �reme hormonlarındaki doğal d�ş�ş: Eğer 30′lu yaşlarda iseniz yumurtalıklar �strojen ve progesteron gibi adet d�zenleyen hormonları daha az �retmeye başlar. Bu s�re boyunca her ay daha az potansiyel yumurtanın yumurtalıklarda olgunlaşması ve daha az yumurtlama olacağı tahmin edilebilir. Ayrıca, ovulasyon sonrası progesteron seviyesindeki dalgalanma – gebelik i�in v�cudunuzu hazırlayan hormon – etkileyici bir şekilde azalır. Bu hormonal etkiler nedeniyle de doğurganlık azalır. Bu değişiklikler daha fazla 40’ lı yaşlarda daha belirgin hale gelir. Adet d�nemleri daha uzun veya daha kısa, daha ağır ya da hafif, az veya �ok sık meydana gelebilir. Yumurtalıklar yumurta �retimi durdurur ve sonunda s�re� meydana gelmez. Adet d�ng�s� meydana gelebilir fakat alışılmadık bir şekilde yani d�zensiz olacaktır. Histerektomi:Yumurtalıkların alınmadan rahmin alınması işlemi histerektomi adı verilir. Bu durum genelde menopoza neden olmaz. Her ne kadar d�nemler olmamasına rağmen, sizin yumurtalıkların hala yumurta �retmeye, �strojen ve progesteron salgılamaya devam eder. Ama hem rahim hem de yumurtalıkların alınmasını gerektiren bir işlem menopoza neden olabilmektedir. S�re� d�ng�n�n hemen durması, sıcak basmaları ve diğer menopoz semptomları g�r�lmesi kuvvetle muhtemeldir. Kemoterapi ve radyasyon tedavisi: Kanser tedavileri 3-6 ay i�indeki tedavi sırasında sıcak basması gibi belirtilere yol a�an menopoz neden olabilir. Primer over yetmezliği: Yaklaşık olarak kadınların y�zde 1′i 40 yaşından �nce menopoz deneyimi yaşamaktadır. Menopoz, primer over yetmezliği sonucu olabilir -yumurtalıklar �reme hormonları normal d�zeylerde �retmek i�in başarısızdırlar- ancak genetik fakt�rler ya da otoimm�n hastalık kaynaklanan primer over yetmezliği i�in genellikle herhangi bir neden bulunamamaktadır. MENOPOZUN OLUMSUZLUKLARI �eşitli kronik tıbbi durumlar menopozdan sonra ortaya �ıkabilir: Kardiyovask�ler hastalık riski: �strojen hormonu d�zeylerindeki azalma, kardiyovask�ler hastalık riskini artırır. Kalp hastalığı kadınların yanı sıra erkeklerde �l�m nedenlerinin başında gelmektedir. Peki, hen�z olmayan b�y�k bir kalp hastalığı riskini azaltmak i�in ne yapabilirsiniz? Bu riski azaltma i�in �eşitli adımlar yer almaktadır; sigarayı bırakın, d�zenli aerobik egzersiz yapın y�ksek tansiyonunuzu azaltınız. Yanı sıra bol kepekli tahıllar, meyve ve sebze t�ketimini artırın ve doymuş yağ oranı d�ş�k bir diyet uygulayınız. Osteoporoz: Menopozdan sonra ilk birka� yıl boyunca, osteoporoz riski artarak, artan bir hızla kemik yoğunluğu kaybedebilir. Osteoporoz, kırık riskinin artmasına yol a�arak kırılgan ve zayıf kemiklerin olmasına neden olur. Postmenopozal kadınlarda �zellikle kal�a, el bileği ve omurga kırıklara karşı daha duyarlıdır. Bu d�nemde kalsiyum ve g�nl�k D vitamini alımı artırılmalıdır. D�zenli egzersiz �ok �nemlidir. V�cut geliştirme, y�r�me ve koşu gibi faaliyetler �zellikle kemiklerinizi g��l� tutmak yararlı olacaktır. İdrar ka�ırma: Vajina ve �retra dokularının kendi elastikiyetini kaybetmeye bağlı olarak g�lme ya da �ks�rme gibi istemsiz durumlarda bile idrar bakımından sık, ani ve kuvvetli bir d�rt� yaşayabilirsiniz. Kilo alımı: Menopozal ge�iş sırasında pek �ok kadın kilo alabilir. Belki bu s�re�te g�nde daha az kalori alarak ve daha fazla egzersiz yaparak mevcut kilonuzu koruyabilirsiniz. TEŞHİS VE YAPILACAK TESTLER Belirti ve bulguların �oğu menopoz �oğu kadınların menopozal ge�işe başladığını anlatması yeterlidir. Eğer d�zensiz d�ng�n�z ya da sıcak basması ile endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşmakta yarar vardır. Doktorunuz bu durumda sizden bazı ileri tetkikler isteyebilir. Belirli koşullar altında, doktorunuz folik�l hormon (FSH) ve �strojen (�stradiol) uyarıcı seviyenizi bir kan testi ile kontrol edebilir. Menopozda, FSH seviyeleri artış ile �stradiol seviyede azalma meydana gelir. Hipotiroidi belirtileri menopoza benzer neden olabilir. Bunun i�in doktorunuz ayrıca, tiroid uyarıcı hormon d�zeyini belirlemek i�in bir kan testi �nerebilir. TEDAVİ VE İLA�LAR Menopoz i�in hi�bir tıbbi tedavi gerektirmez. Yerine, tedavide kronik yaşlanma ile ortaya �ıkabilen belirti ve semptomlarının hafifletilmesinde ve ya �nlenmesine odaklanın. Tedaviler şunlardır: Hormon tedavisi: �strojen tedavisi, menopozdaki sıcak basması rahatlatmak i�in en etkili tedavi se�eneğidir. Doktorunuz sizin i�in, kişisel ve aile �yk�s� bağlı olarak belirtilerinize yardım sağlamak i�in d�ş�k dozda �strojen �nerebilir. D�ş�k doz antidepresanlar: Antidepresanların menopozdaki sıcak basmasını azalttığı g�sterilmiştir. Gabapentin (Neurontin):. Bu ila� ancak n�bet tedavisi i�in onaylanmış olup, aynı zamanda sıcak basmasını �nemli �l��de azaltmak i�in kullanılabilmektedir. Klonidin: Klonidin bir hap olmakla birlikte genellikle y�ksek tansiyon tedavisinde kullanılan bir ila�tır. Bu hap sıcak basması sıklığını azaltabilir fakat istenmeyen yan etkilerin g�r�lmesi sıktır. Bifosfonatlar: Doktorlar osteoporozu �nlemek veya tedavisi i�in nonhormonal ila�lar �nerebilir. Bu ila�lar hem kemik kaybı ve kırık riskini azaltmak i�in etkili bir ila� olup, kadınlarda osteoporoz i�in ana tedavi olarak �strojen yerini almıştır. Se�ici �strojen resept�r mod�lat�rleri (SERMs): Bu ila�lar, postmenopozal kadınlarda kemik yoğunluğu �zerine �strojenin yararlı etkilerini taklit eder. Vajinal �strojen: Vajinal kuruluğu rahatlatmak i�in �strojen, vajinal tablet, halka ya da krem ile uygulanabilir. Bu tedavide �strojen sadece k��k bir miktar serbest bırakır ve vajinal doku tarafından emilir. Bu fakt�r ilişki ve bazı �riner semptomlardaki vajinal kuruluk rahatsızlığını gidermeye yardımcı olabilir. L�tfen herhangi bir karar vermeden �nce se�enekleri, riskleri ve her biriyle ilgili yararları hakkında doktorunuz ile konuşunuz. MENOPOZDA YAŞAM Bİ�İMİ Menopoz ile ilgili bir�ok belirti ve bulgu ge�icidir. Azaltmak ya da etkileri engellemek i�in şu adımları uygulayın: Soğuk sıcak değişimlerini engellemek i�in d�zenli egzersiz yapın. Sizi kesin olarak rahatlatan fakt�rleri tespit edip ona g�re hareket edin. Bir�ok kadın i�in sıcak i�ecekler, baharatlı yiyecekler, alkol, sıcak hava ve hatta sıcak bir oda dahi sıcaklık basmalarını tetikleyebilmektedir. Vajinal rahatsızlığınızı azaltın. Su bazlı vajinal yağlar ya da nemlendiriciler kullanın. Cinsel olarak aktif kalmak da yardımcı olur. Etkili bir şekilde uykunuzu alınız. Uykunuza engel olan kafeini yatmadan �nce almayı bırakın ve g�n boyunca egzersiz planınız olsun. Derin nefes alma, ilerleyici kas gevşetme gibi rahatlama teknikleri �ok yararlı olabilir. Pelvik tabanınızı g��lendirin. Kegel egzersizleri denilen pelvik taban kas egzersizlerini yapınız. İdrar ka�ırmamanıza yardımcı olacaktır. Meyve, sebze ve tam tahıllar i�eren dengeli bir diyetiniz olsun. Katı, sıvı yağlar ve şekerler alımını sınırlayın. Kalsiyum ve bir g�nde D vitamini -800 uluslararası birim- alımını hedefleyin. Sigara i�meyin. Sigara kalp hastalığı fel�, osteoporoz, kanser ve diğer bir dizi sağlık sorunları riskini artırır. Sonu� olarak sıcak basması artabilir. Sigarayı bırakmak yararlanmak i�in hi�bir zaman ge� değildir. D�zenli egzersiz yapınız. D�zenli egzersiz 30 dakikanızı alacaktır. Egzersiz size orta yoğunluklu kardiyovask�ler hastalıklar, diyabet, osteoporoz ve yaşlanmaya bağlı diğer koşullarına karşı korumak i�in en ideal yoldur.Egzersiz ayrıca stresi azaltmaya ve kilo vermeye yardımcı olabilir. Yoga, nefes kontrol�n� sağladığı i�in sıcak basmasında etkili olabilir. D�zenli kontrolleri yapmayı ihmal etmeyiniz. Mamografi, Pap testleri, lipid d�zeyi (kolesterol ve trigliserid) test ve diğer tarama testleri hangi sıklıkla yapılır konusunda doktorunuzla konuşunuz. ALTERNATİF TIP Bir�ok yaklaşım, menopoz semptomların y�netiminde yardımcı olarak teşvik etmiştir. Bazı tamamlayıcı ve alternatif tedavi y�ntemleri şunlardır: Fito�strojenler: Bu �strojenler bazı gıdalarda doğal olarak bulunurlar. İki ana t�r� vardır: izoflavon ve lignanlar. İsoflavonlar soya fasulyesi, nohut ve diğer baklagiller bulunur. Lignanlar keten tohumu, kepekli tahıllar, bazı meyve ve sebzelerde meydana gelir. Bu gıdalardaki �strojen sıcak basması ve diğer menopoz semptomları giderebilir. E vitamini: E vitamini bazı kadınlar i�in hafif sıcak basmasında rahatlama sağlar. Siyah yılan k�k�: Siyah yılan k�k� sıcak basması tedavisinde Avrupa’ da yaygın olarak kullanılmaktadır. ABD’de ise menopoz belirtileri olan kadınlar arasında kullanımı yaygındır. Duymuş olabilir ya da denemiş olabilirsiniz meyan k�k�, hayıt meyvesi, �uha �i�eği yağı ve yabani yam (doğal progesteron krem) gibi diğer besin takviyeleri de menopoz d�nemindeki kadınlara dost olmaktadır. Herhangi bir bitkisel tedaviler veya takviyeleri menopoz semptomları ve belirtileri i�in diyetinize almadan �nce doktorunuza danışınız, emin olup ondan sonra kullanınız.

MENOPOZ

Menopozda cinsel hayat....

Kadınların hayatındaki önemli dönemeçlerden biridir menopoz. Adetlerin kesilmesi ve doğurganlığın bitmesi anlatılır bu kelime ile. Gerçek kelime anlamı son adet kanamasıdır. Ortalama 40 yaşlarında, kadınlarda yumurtalıklar, beyinden gelen uyarılara daha az cevap vermeye başlarlar.

Peki bu dönemde cinsel hayatımız ne durumda olacak?
Cinsel istek menopozdan etkilenmez. Cinsellik kadında öğrenilebilen bir davranıştır. Genel olarak gebelik korkusunun ortadan kalkması, profesyonel hayattan (kariyer, para kazanma vb) kaynaklanan kaygıların azalması, çocuklarının büyümüş olmasıyla azalan fiziksel bağımlılık, yılların oluşturduğu deneyimler, eşlerin birbirini daha iyi tanımaları sonucu kadının menopozdaki cinsel hayatının daha da renklenmesi son derece doğaldır.

Menopoza girerken ortaya çıkabilecek depresyon ataklarında ve uyum döneminde cinsel istekte (libido) bir miktar azalma olacağını bilerek paniğe kapılmadan uygun danışma ve tedavilere başvurmak en akılcı yoldur. Aksi takdirde eksik kadınlık, değersizlik, hastalıklı olma duygularıyla cinsel istek azalmaları uzun sürebilir veya kalıcı olabilir.

Cinsel istekte azalma menopozda vajen girişi ve vajinada çekilme (atrofi) ve kuruluk nedeniyle ağrılı ilişki ve buna bağlı bir isteksizlik ortaya çıkabilir. Bu tür durumlarda lokal hormon veya kayganlaştırıcı jel uygulamalarıyla sorun çözülür.

Eşiniz ile bu durumu konuşmalısınız, bu döneminizde anlayışlı ve olgun davranmalı. Canınızın cinsel birleşmede acıması ve sizin isteksiz davranışlarınız münakaşaya dönüşmemeli.

Bu durum da östrojen eksikliğinden ötürü ortaya çıktığından, tedavisi mümkündür. Doktorunuza baş vurup gereken biçimde tedavi edileceğinizden emin olabilirsiniz. Bu probleminizi açıklamaktan çekinmeyiniz; iyi tanımlanmış, tedavisi kabil bir tıbbi durumdur sizinki.

Unutmayınız “Hayat kırkında başlar”.

MENOPOZ

Kadınlarda, belli bir yaştan sonra aylık periyodların ortadan kalkması ve buna bağlı olarak adet kanamasının kesilmesi olayına menopoz adı verilmektedir. Kadının genel sağlık durumu ve kalıtsal özelliklerine bağlı olarak menopozun ortaya çıkış yaşı değişir. Ortalama 50-55 yaşlarında menopoz dönemi başlamaktadır.

Menopoz genellikle tedricen ortaya çıkar. Önce adetler düzensizleşir. Kanama miktarı bazen artar bazen azalır. Bu düzensiz adet dönemi yaklaşık 2 yıl devam eder. Daha sonra kanamalar tamamen kesilir.

Menopoz 40 yaşından önce, herhangi bir sebebe bağlı olmaksızın ortaya çıkarsa “erken menopoz”dan bahsedilir. Bu durum kalıtsal ve bünyesel nedenlerle ilgili olabilmektedir. Bazı kadınlarda da erken yaşlarda, yumurtalıkların alınmasını gerektiren ameliyatlardan sonra ya da radyasyon ve bazı ilaçlara bağlı yumurtalık hasarında erken yaşlarda menopoz gelişebilmektedir. Bu durum erken menopozdan farklıdır.

Menopozun sebebi:

Menopoz, yumurtalık fonksiyonlarının durmasına bağlıdır. Yaşla beraber yumurtalıklar, beyinden salgılanan hormonlara cevap vermemeye başlar ve yumurta olgunlaşamaz. Bunun neticesinde östrojen ve progesteron adlı hormonların kandaki seviyesi azalır. Bunun neticesinde de rahimdeki periyodik değişimler ve adet kanaması oluşmaz.

Menopoz belirti ve şikayetleri:

Menopoz, sessiz ve şikayetsiz olabilmesi yanında bazen de günlük yaşamı, genel sağlığı etkileyen önemli belirtilere ve şikayetlere neden olur:

· Sıcak basmaları ve terleme, kadınların u’ini etkileyen rahatsızlıklardır. Genellikle bir yıldan az sürer. Bazen 3-5 yıla kadar uzayabilir.

· Yorgunluk, huzursuzluk, uykusuzluk ve sinirlilik, hem hormonların azalmasına hem de yaşlanma hissi ve kadınlık rolünün değiştiğini düşünmeye bağlıdır.

· Çarpıntı gibi kalple ilgili şikayetler sıklaşır.

· Hormonlardaki azalmaya bağlı olarak vagina duvarında incelme ve kuruluk meydana gelir. Bu durum hem vagina enfeksiyonlarına eğilimi arttırır hem de cinsel fonksiyonlarda aksamaya neden olabilir.

· Menopozda mesane ve idrar yollarında enfeksiyonlar daha kolaylıkla meydana gelir. Bunlara bağlı olarak sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma ve ağrı gibi şikayetler ortaya çıkar. Keza bu dönemde idrar kaçırma problemleri ile daha fazla karşılaşılır. Bu durum ise hormon azlığı yanında alt karın organlarının adale ve bağlarının gevşemesi ile de ilgilidir.

· Bulantı, gaz şikayetleri, hazımsızlık, kabızlık veya ishal görülebilir.

· Osteoporoz adı verilen, kemiklerin yoğunluğunun ve direncinin azalması menopozdaki kadınların en önemli sağlık problemini oluşturur. Fiziksel aktivitenin azlığı kemiklerdeki problemi ağırlaştırır. Sonuçta, kemiklerin zayıflaması ile ufak travmalar bile kırıklara neden olabilir.